Hoewel anti-aanbak “de beste uitvinding ooit” lijkt, zijn de chemicaliën in verband gebracht met onvruchtbaarheid en het is bekend dat ze bijdragen aan testikel- en nierkanker, leverschade, schildklieraandoeningen en colitis ulcerosa. Als je me niet gelooft, google het dan zelf! Over de negatieve gezondheidseffecten wordt niet alleen gespeculeerd, ze zijn bewezen. Ik word er ziek van als ik denk aan al die jaren dat ik met die potten en pannen heb gekookt!
*Ik moedig jullie ook echt allemaal aan om je eigen onderzoek te doen als het gaat om niet-giftige potten en pannen. Ik ben geen expert, maar wilde gewoon delen wat ik tot nu toe heb geleerd!*
WAT ZIT ER IN ANTI-AANBAK PANNEN DAT ZO SLECHT IS VOOR ONS?
De twee chemicaliën waar je op moet letten in je potten en pannen zijn polytetrafluorethyleen (PTFE) en perfluoroctaanzuur (PFOA). De belangrijkste zorg met PTFE is dat het begint af te breken en giftige dampen vrijgeeft wanneer het tot hoge temperaturen wordt verhit. Wat PFOA betreft, deze chemische stof zit in de coating van veel antikleef kookgerei en lekt in ons voedsel terwijl we koken. Het is in verband gebracht met een aantal gezondheidsproblemen en is nu aanwezig in het bloed van de meeste mensen.
Hoewel verschillende merken kookgerei met antiaanbaklaag momenteel beweren PFOA-vrij te zijn, zijn ze mogelijk gemaakt met andere fluorpolymeren met vergelijkbare eigenschappen en hebben ze daarom vergelijkbare zorgen als PFOA. Ook al beweren veel kookgerei-merken “niet-giftig” en PFOA-vrij te zijn, je moet echt je onderzoek doen!
Er zijn talloze verschillende chemicaliën, en de waarheid is dat de meeste soorten kookgerei kleine hoeveelheden materiaal in ons voedsel brengen. Sommige van die dingen zijn slecht voor ons, sommige zijn goed in de juiste hoeveelheid en sommige zijn neutraal. Ik denk niet dat ik je dit hoef te vertellen, maar … hoezeer we ook giftige stoffen moeten vermijden in wat we inademen en aanraken, we moeten ECHT vermijden ze op te eten!
Wat zijn de beste niet-giftige pannen?
GIETIJZER
Mensen koken al duizenden jaren met gietijzer. In tegenstelling tot teflon en andere pannen met antiaanbaklaag, wordt gietijzer helemaal niet gemaakt met chemicaliën. Het is gemaakt van een enkel stuk metaal en vervolgens seasoned (door een proces van oliën en verhitten) om het kale gietijzer te beschermen en het een goede glans te geven (coating). Enkele voordelen zijn dat ze een lange levensduur hebben en in principe onverwoestbaar zijn. Ze hebben ook een extra voordeel, omdat je ze op elke temperatuur zowel op het fornuis als in de oven kunt gebruiken.
Gietijzer is een goede keuze als je chemisch behandeld kookgerei wilt vermijden, maar weet dat een kleine hoeveelheid ijzer in je voedsel lekt. Dit kan geweldig zijn voor veel mensen die niet genoeg ijzer uit hun voeding halen of als je last hebt van ijzertekort.
PORSELEINEN EMAIL
In wezen is email een vorm van glas, en geëmailleerd kookgerei is meestal gietijzer met een emaillaag (denk aan Le Creuset en Staub). Naar mijn mening is dit soort kookgerei helemaal niet giftig en heerlijk om mee te koken. De gietijzeren constructie houdt de warmte goed vast, wat zorgt voor een gelijkmatige temperatuur in de hele pot, en het geëmailleerde geglazuurde oppervlak heeft geen seasoning nodig, dus het vereist weinig onderhoud. Het is belangrijk om bij de fabrikant te informeren naar de aanwezigheid van zware metalen zoals lood en cadmium in emailglazuren voordat je een artikel koopt.
Ik kan niet instaan voor andere merken porseleinemaille kookgerei, maar ik voel me goed bij Le Creuset! Ze hebben al hun producten uitgebreid getest. Een voorbehoud: Le Creuset zegt dat er sporen van lood zijn aan de buitenkant van de felgekleurde Le Creuset-potten (zoals rood en oranje). Ze voegen eraan toe dat “deze niveaus erg laag zijn, maar het email aan de binnenkant is volledig loodvrij.” Voor de zekerheid blijf ik bij de witte Le Creuset potten en pannen, die vind ik bovendien sowieso de mooiste! Recent heb ik ook het merk Staub ontdekt en het zit nu ook in mijn lijst favoriete niet-giftige kookpannen.
GEHARD GLAS
Glas is waarschijnlijk het meest inerte kookoppervlak. Het is milieuvriendelijk, niet giftig en duurzaam. Een geweldig materiaal om te kiezen wanneer je je keuken vult met kookgerei zonder chemicaliën. Je kunt er zelfs potten en pannen van maken. Deze set heeft geweldige recensies op Amazon.
STEENWERK
Meer om te bakken dan om op het fornuis te koken, steen is een geweldig alternatief voor traditionele aluminium bakplaten. Steenwerk is niet-reactief en zal geen chemicaliën in je voedsel lekken. Het is zelfs bestand tegen de hoogst mogelijke oventemperatuur. Het enige nadeel is dat ze lastig schoon te maken kunnen zijn, omdat je er geen zeep op kunt gebruiken (aangezien de steen de smaak opneemt), maar water en een voedselschraper zullen het goed doen.
Kookpannen die je moet vermijden
ALUMINIUM
Aluminium kookgerei is al jaren populair omdat het lichtgewicht, gebruiksvriendelijk en relatief eenvoudig schoon te maken is. Het enige probleem met aluminium kookgerei is dat het aluminium in je eten lekt. Aluminium komt van nature voor in het milieu, maar is in bepaalde hoeveelheden giftig. Sommige onderzoeken suggereren dat blootstelling aan aluminium verband kan houden met neurotoxiciteit (nadelige gezondheidseffecten op het centrale of perifere zenuwstelsel of beide), de ziekte van Alzheimer en borstkanker.
ONBESCHERMD KOPER
Het belangrijkste voordeel van koper is de hoge thermische geleidbaarheid, waardoor het kookoppervlak snel en gelijkmatig kan opwarmen en snel kan reageren op veranderingen in kooktemperatuur. Koper en nikkel, beide giftige zware metalen, worden echter aangetroffen in de afwerking van koperen kookgerei en kunnen in voedsel belanden middels een proces dat uitloging heet.
NON-STICK (TEFLON)
Kookgerei met een antiaanbaklaag is meestal bedekt met een materiaal dat polytetrafluorethyleen (PTFE) wordt genoemd, beter bekend als Teflon. Het werd voor het eerst gemaakt in de jaren dertig en is zo niet-reactief dat voedselmoleculen zich er niet aan kunnen binden en er meteen vanaf glijden.
De meeste gezondheidsproblemen concentreren zich rond de chemische stof perfluoroctaanzuur (PFOA), dat in verband is gebracht met een aantal gezondheidsproblemen. Hieronder vallen schildklieraandoeningen, chronische nierziekte, leverziekte en zaadbalkanker, onvruchtbaarheid en een laag geboortegewicht. Als je Teflon-pannen hebt uit 2015 of eerder, is het tijd om ze te vervangen. Maar let op als je nieuwe koopt: alleen omdat een pan ‘Geen PFOA’ of ‘Geen PTFE’ zegt te hebben, wil dat nog niet zeggen dat er geen geperfluoreerde stoffen in zitten. Veel van de chemicaliën die worden gebruikt om pannen met anti-aanbaklaag te maken, zijn structureel vergelijkbaar en zullen persistent zijn in het milieu en ons lichaam, met vergelijkbare gezondheidseffecten.
ROESTVRIJ STAAL
Roestvrij staal is gemakkelijk schoon te maken en te onderhouden en gaat lang mee als het goed wordt onderhouden. Maar vergelijkbaar met aluminium en koperen kookgerei, bestaat bij kookgerei van roestvrij staal een risico op uitloging. Hoewel roestvrij staal niet is behandeld met een chemische coating, bestaat het uit een legering die nikkel en chroom bevat. In vergelijking met chroom is de uitloging van nikkel een veel serieuzer probleem, aangezien het op de Substance Priority List (SPL) staat van het Agentschap voor toxische stoffen en ziekteregistratie (ATSDR). We hebben slechts sporen van nikkel in ons lichaam nodig, en we krijgen al genoeg via voedingsmiddelen zoals noten, chocolade en granen.
Wat ik gebruik
Zoals je kunt zien, is er niet één kookgerei dat absoluut perfect is, maar op basis van het onderzoek dat ik heb gedaan, heb ik vertrouwen in het kookgerei dat ik gebruik! Als je me volgt op Instagram, weet je waarschijnlijk al dat ik van mijn Le Creuset-stukken hou (vaak hier met korting te koop). Ook heb ik deze gietijzeren grillpan voor vrijwel alles. Omdat het ook in de oven kan, is het geschikt voor letterlijk alles wat er met koken te maken heeft! Het merk Staub is hier bij ons ook ontzettend populair. Voor de zekerheid gebruik ik er alleen houten keukengerei bij (nooit metaal).
Als het om bakken gaat, gebruik ik veel steen. Ik bezit deze stenen bakplaat en deze pizzasteen en ben dol op beide. Steen is helemaal niet giftig, maar je kunt geen zeep gebruiken om het te wassen – de anti-aanbak “seasonen” wordt bij elk gebruik opgebouwd en wordt beter naarmate je het vaker gebruikt.
Ik moedig jullie ook echt allemaal aan om je eigen onderzoek te doen als het gaat om niet-giftige potten en pannen. Ik ben geen expert, maar wilde gewoon delen wat ik tot nu toe heb geleerd!
Goed artikel. Zoals je zegt; je eigen afweging maken. Ik heb helemaal geen pannen meer met anti-aanbaklaag. PFOA is inmiddels verboden, maar de nieuwe chemicaliën die gebruikt worden zijn net zo giftig (alleen nog niet verboden) en zijn evengoed een PFAS. Aldus een chemicus in de uitzending van Keuringsdienst van Waarde over anti-aanbakpannen; heel verhelderend! https://www.npostart.nl/keuringsdienst-van-waarde/04-03-2021/KN_1725002 Als de link niet werkt dan gaat het om deze aflevering: Do 4 mrt 20:25 – Seizoen 2021 Afl. 9 – Pannen.
Ik gebruik RVS kookpannen, een Le Creuset grillplaat en mijn koekenpannen zijn van plaatstaal. Het merk is DeBuyer. Plaatstaal is hierboven niet genoemd, maar is zeker de moeite waard om in je afweging mee te nemen. Goedkoop in aanschaf en de pannen vormen zelf een natuurlijke anti-aanbaklaag.
Persoonlijk ben ik van mening dat een een anti-aanbakpan niet nodig is. ‘Anti-aanbak’ impliceert dat een andere pan WEL aanbakt. Maar dat is natuurlijk onzin. Je kunt er zelfs minder mee dan met een gewone pan. Dichtschroeien kan niet omdat dan per direct de coating kapot gaat en giftig wordt (staat ook in de gebruiksaanwijzing). Daarnaast werkt de natuurlijke laag van een plaatstalen pan ook als anti-aanbak. Ik bak er net zo goed een spiegeleitje in…
Ik ben wel verbaasd dat RVS hier onder de af te raden pannen staat, terwijl het gewoon een veilig materiaal is dat in de hele wereld gebruikt wordt om voedsel in te bereiden. Ook in de medische wereld wordt er veel RVS gebruikt om zijn inerte eigenschappen en veiligheid voor de patiënt.
Ik vraag me af of het verhaal over uitlogen daarom niet zwaar overdreven is. Ik gebruik zelf net als Johan hierboven RVS pannen en heb alles met een anti-aanbaklaag weggedaan. Alleen voor de pannenkoeken heb ik nog een pannetje van tefal, speciaal bedoeld voor pannenkoeken en die bakken we op laag vuur en doen we hooguit twee keer per jaar, dus dat heeft geen hoge prio om te vervangen.
In de oven gebruiken we porseleinen ovenschalen van Ikea. We hebben twee maten gehaald, zodat we kunnen koken voor ons tweetjes of als er visite is voor 4-5 personen. Tot slot hebben we een gietijzeren wok. Je merkt wel dat je daarmee een stukje gemak inlevert. Je moet hem met de hand afwassen en na het wassen weer oliën In principe geen probleem, maar in het drukke dagelijkse leven snap ik dat mensen liever voor iets meer gemak gaan.
Met koper zou je wat genuanceerder kunnen zijn. Giftigheid koper valt echt wel mee, al onze waterleidingen zijn koper. Koper reageert vnl met zure voedingsmiddelen. Maar voor bijvoorbeeld het maken van jam zijn pure koperen pannen fantastisch en zo zijn er nog een aantal toepassingen. Voor alle andere gerechten kan je het beste een koperen pan nemen die binnen in vertind is of bij de nieuwere pannen voorzien van hele dunne laag RVS. Koperen pannen zijn heerlijke pannen om mee te koken!